14
april
2020
Jongeren en coronamaatregelen - Bureau Jeugd & Media

Gepubliceerd door Freek Zwanenberg in Scholen

Jongeren en coronamaatregelen – een slechte match

Jongeren lijken zich moeilijk te kunnen houden aan de coronamaatregelen. Hoe komt dat? Als influencers jongeren niet kunnen overtuigen zich aan de regels te houden, wat dan wel? We geven tips voor een aanpak die misschien wel werkt.

Door Editie NL werd mij de vraag gesteld hoe het komt dat jongeren zich zo slecht lijken te kunnen voegen naar wat deze coronatijd van hen vraagt. Ze houden zich vaker dan anderen, niet aan de regels. Er zijn ook al influencers ingezet door de overheid, maar dat lijkt ook de oplossing niet.

Het item kun je hier terugkijken. Ook op Radio 1 heb ik kort mijn ideeën hierover mogen delen. In dit artikel zet ik mijn suggesties helder op een rijtje. Het is belangrijk om als volwassene niet gefrustreerd te raken over hun gedrag, hoe boos je ook kunt worden als zij zich niet houden aan de 1,5 meter. Als we hen beter begrijpen, wordt het misschien eenvoudiger om ze aan te sporen zich alsnog beter aan de regels te houden. 

Het gaat om drie vragen: 

  1. Waarom hebben jongeren moeite zich aan de coronamaatregen te houden? 
  2. Waarom zijn de goedbedoelde influencer-filmpjes niet succesvol? 
  3. Hoe bereik je deze tegendraadse jongeren wel en kun je de kans vergroten dat ze de regels serieus nemen?

Ok, daar gaan we. 

Vraag 1: Waarom hebben jongeren moeite zich aan de regels te houden?

Ik snap de verontwaardiging wel. Maar leef je nu eens in in een 15-20-jarige. In deze leeftijdsfase ben je nu eenmaal nog behoorlijk op jezelf en je leeftijdsgenoten gericht. Je kunnen inleven in anderen, ofwel je vermogen tot empathie, is nog onderontwikkeld. Daar kunnen ze zelf weinig aan doen; het ontwikkelt zich door positieve begeleiding en training! Dat is wat opvoeding doet en het is niet zomaar voor elkaar. Je kunt dus wel tegen jongeren zeggen dat “ook al word je er zelf niet ziek van, door jou kunnen andere (oude) mensen wel ziek worden en dood gaan’”, maar je kunt niet verwachten dat ze dit ook echt kunnen doorvoelen. Dat vermogen is er bij de meesten nog niet.

Een ander belangrijk inzicht is dat jongeren de gevolgen van hun handelen nog niet goed kunnen overzien. Dus weer geldt: je kunt ze wel aanspreken op wat er allemaal kan gebeuren als ze toch dichtbij elkaar gaan zitten, maar als op het moment zelf de groepsdynamiek nou eenmaal zo is dat dat niet gebeurt, dan verdwijnen die mogelijke gevolgen uit hun bewustzijn. 

Soms zie je dat ze het echt wel proberen: dan staan ze 1,5 meter van elkaar, maar ze groeten elkaar met een kus, en ze geven toch zo nu en dan een joint door. Een beter beeld van onevenwichtige puberhersens is er bijna niet te geven!

Overigens zie je ook bij veel boomers die in hun omgeving nog geen slachtoffers gezien hebben, een soort ‘yolo-houding’: “Ach, toe zeg, ik krijg het vast niet, we leven maar één keer, valt allemaal wel mee”, enz.  Bij mensen met volwassen hersens kun je dat ronduit egoïstisch noemen. Bij jongeren kun je die conclusie dus nog niet zo hard trekken.

 Ik zou dan ook willen zeggen: verwacht niet zomaar volwassen gedrag van niet-volwassenen en maak je je juist kwaad op volwassenen die pubergedrag vertonen. 

Vraag 2: Waarom zijn de goedbedoelde influencer-filmpjes niet succesvol?

Onze overheid heeft de afgelopen weken tien influencers betaald om via hun posts jongeren te bereiken. Echt succesvol lijkt deze actie vooralsnog niet. Het is natuurlijk goed bedoeld en ik begrijp de redenering dat naar influencers beter geluisterd zou worden dan naar ouders of de burgemeester.

Maar in de praktijk verwachten jongeren van zulke influencers, die immers vooral goed zijn in het trekken van meer volgers en meer likes, niet dat ze een serieuze boodschap krijgen die gedragsverandering moet bewerkstelligen. Influencen werkt onbewust: je ziet dat jouw idool een bepaald merk cool vindt, en dan wil je dat product ook hebben. Maar dat is heel iets anders dan gedragsverandering voor iets waar je niet voor gemotiveerd bent. De corona-filmpjes-voor-jongeren die ik bekeken heb, zijn niet bepaald overtuigend. Een beetje humor, wat grapjes over thuisblijven, een semi-streng toontje. Boeiuh… 

En wat wil je dan ook? Ook al suggereert de term ‘influencers’ dat ze veel invloed hebben, in werkelijkheid zijn ze natuurlijk commercieel en niet politiek geëngageerd. Dat verwacht je ook niet van ze. Je ziet dan ook meteen zure comments verschijnen over dat ze hiervoor betaald werden ‘van mijn belastingcenten’. Het wordt dus ook niet gewaardeerd.

En tot slot: je kunt niet één-op-één met een paar filmpjes gedragsverandering teweeg te brengen. Als er iets is wat mediawetenschappers hebben laten zien de afgelopen decennia, dan is het dat media-effecten daarvoor veel te complex zijn.

Kortom: heb geen hoge verwachtingen van een paar influencers die naast al hun commercieel gesponsorde content ook een keer een boodschap van de overheid proberen over te brengen. 

Vraag 3: Hoe bereik je deze tegendraadse jongeren wel en zorg je dat ze ophouden met de regels aan hun laars lappen?

Er is geen eenvoudig antwoord op deze vraag. Pogingen van volwassenen om jongeren op andere gedachten te brengen of zelfs tot gedragsverandering te nudgen, falen meestal jammerlijk. Natuurlijk is dat omdát het jongeren zijn, die juist in een fase zitten waarin ze zich horen af te zetten tegen volwassenen. Ontdekken wat het je brengt als je zelf keuzes gaat maken, en dus juist de regels van volwassenen ter discussie stellen, dat hoort bij hun ontwikkelingstaak.

Maar wat als we hen toch willen bereiken, omdat we onzorgvuldig hanteren van de coronaregels nu te gevaarlijk vinden? Een paar ideeën: 

– Toon begrip, wees mild: 

De meeste volwassenen hebben er ook weken over gedaan om overtuigd te raken van de ernst van de zaak. Niet alleen krijgen jongeren nauwelijks het virus, ze kunnen zich moeilijk inleven in anderen en overzien de gevolgen van hun handelen niet goed. Toon dus begrip en ga niet boos en verontwaardigd doen. 

– Maak content die persoonlijker en confronterender is:

Inleving in anderen moet je op gang brengen. Maak de verbinding naar hun eigen familie, nodig ze uit zich voor te stellen dat die ziek worden of doodgaan. Laat een jong iemand zien die het zelf gehad heeft, vertel dat er nu jonge artsen en verpleegkundigen sterven, of kijk samen naar een video waarin artsen en verpleegkundigen vertellen over de harde praktijk in het ziekenhuis. Maak het zo serieus als het ook is! Schuw niet om heftige beelden te gebruiken. Het is geen situatie waar je flauwe influencer-grappen over moet maken, die bedenken ze zelf wel. En bovendien heb ik geen “vriendin met longproblemen, die hoogzwanger is.”

– Maak content die veel duidelijker is: wat zijn de gevolgen?

Je moet dingen concreet maken en zo compact mogelijk uitleggen. Neem één voorbeeld en maak dat heel visueel: bijvoorbeeld hoe een jongen het virus bij zich draagt, een vriend besmet door te dichtbij te gaan zitten in het park. En hoe die vriend bij thuiskomst zijn oma besmet, waarna die naar het ziekenhuis moet. Reken voor hoe snel besmetting gaat: dat jouw foute gedrag ervoor kan zorgen dat duizenden mensen besmet raken. 

– Stel een beloning in het vooruitzicht: 

Ga niet focussen op welke straf ze krijgen als ze zich niet aan de regels houden. Ze weten heus wel dat er boetes op staan. En die zullen ook zeker effect hebben. Maar uit onderzoek weten we dat straf veel minder effect heeft op het puberbrein dan beloning. Schakel dus om je in communicatie naar een goed verhaal (zonder loze beloften) over de voordelen voor hen zelf als ze zich aan de regels houden: dat de lockdown eerder op kan houden, als je je aan de regels houdt. Hoe meer mensen zich aan de regels houden, hoe groter de kans dat er nog festivals zijn deze zomer. En dat er weer een normaler leven mogelijk is, met feestjes, vakanties enzovoort. Dat er dan ook minder mensen zullen sterven, vinden ze wel belangrijk, maar ze voelen het niet en bij de aantallen kunnen ze zich niet veel voorstellen. 

– Focus op wat kan WEL?

Blijf niet voortdurend hameren op wat ze niet mogen, want dat wéten ze wel. Probeer samen te bedenken wat er nog wel kan. Jongeren zoeken elkaar momenteel veel online op en dat helpt aardig. Een mooi voorbeeld is Netflix Party, het tegelijkertijd bekijken van series (kan ook gewoon met een mobiel naast je laptop). Samen eten tijdens een videogesprek, is ook fijn. Wees dan ook niet te streng met beeldschermtijd nu. Voor jongeren is het ‘van levensbelang’ dat ze contact houden met elkaar. En zoek uit wat verder nog kan om elkaar te ontmoeten. Bijvoorbeeld: je mag wel afspreken met iemand, maar dan alleen met één iemand tegelijk en je houdt afstand. Samen fietsen is prima (rijd achter elkaar). Samen voetballen ook, of chillen in het park. Maar niet met meer mensen tegelijk en houd 1,5 meter afstand.  

– Doe een extra beroep op ouders:

Als het lukt om een boodschap te ontwikkelen die meer overtuigt en uitnodigt tot het je houden aan de regels, dan is het bij jongere pubers belangrijk dat ouders die ook aan hun kinderen laten zien. Daarnaast is praten met tieners essentieel, ook na hun 16e, als je denkt dat ze niet willen luisteren. Ze horen meer wat je denkt, als jij maar rustig blijft en niet alleen staat te preken.

Bedenk: jongeren willen zélf de keuze maken om zich aan de regels te houden. De goede keuze maken kan alleen als je weet wie je zelf bent. Daarom is het belangrijk dat je jongeren helpt bij het nadenken. Om te beginnen met het nadenken (reflectie) over hun gevoelens. Wat doet die crisis eigenlijk met mij? Hoe raakt deze mij persoonlijk? Word ik onzekerder? Zie ik plannen in het water vallen? Ben ik boos, teleurgesteld? Maak ik me zorgen? Begrijp ik wat er gebeurt? Welke gevolgen heeft het voor mij, mijn vrienden en de wereld? Wat kan wel/niet doorgaan, waar kan ik nog op rekenen? Er zijn veel vragen te stellen en ouders dienen hun kinderen te helpen bij het bewust omgaan hiermee. Help ze om emoties onder woorden te brengen en zo langzaam hun gedachten te vormen en zichzelf te leren kennen hierin. Nogmaals: je maakt pas de juiste keuzes als je jezelf kent en jongeren zitten nog middenin dit proces. 

Dus…

Laten we dus niet meer enkel met verontwaardiging naar jongeren kijken en klagen dat ze zich niet aan de regels houden. Laten we ook niet denken dat met een paar influencer-filmpjes daadwerkelijk invloed wordt uitgeoefend. Maar laten we jongeren zien voor wie ze zijn. Blijf rustig herhalen wat we van ze willen en ze de kans geven zélf verantwoordelijkheid te nemen na een duidelijke, confronterende boodschap, waarbij we ze tegelijkertijd ook perspectief bieden. 

Wat denk jij? Laat het me weten!

Gerelateerde berichten
zelfbeeld
Onderzoek

Zelfbeeld tieners beïnvloed door sociale media

Lees verder

Bureau Jeugd & Media