Gepubliceerd door Freek Zwanenberg in Scholen

Digitale geletterdheid: kan het wat sneller met de invoering?

Op 21 juni 2021 heeft een groep van ruim 30 partijen een pleidooi voor een versnelling van de invoering van digitale geletterdheid in het onderwijs aangeboden aan de politiek. Gaat er eindelijk enige vaart in komen? De urgentie is evident, dus laten we optimistisch zijn, ook al zijn er ook onder de beslissers veel digibeten.

Urgent: geletterd, maar dan digitaal

Ik kom nog uit de tijd dat het overkoepelende begrip gewoon niet ‘digitale geletterdheid’ was, maar ‘mediawijsheid’, zo in de jaren 2005-2012. Maar als je er even over nadenkt, dekt de term wel de lading: als je ‘geletterd’ bent, kun je immers meer dan alleen op basisniveau lezen en schrijven, je kunt ook teksten analyseren, stilstaan bij de boodschap van een auteur, informatie zoeken, vinden en inzetten voor eigen ontwikkeling. Als je dan kijkt naar de enorme digitalisering die het afgelopen decennium heeft plaatsgevonden, zie je direct dat toekomstige burgers naast ‘geletterd’ ook dringend ‘digitaal geletterd’ dienen te zijn. Ze moeten niet alleen kunnen typen, maar ook zoekmachines kunnen gebruiken, webteksten doorgronden, sociale media inzetten voor persoonlijke doeleinden enz. Het is helaas nu al zo dat een flink deel van de bevolking laaggeletterd is, laat staan dat ze digitaal geletterd zijn. Ook van de jonge generatie. Deze mensen kunnen ook nauwelijks meekomen in de digitale samenleving. Als zij dus niet spoedig digitale vaardigheden leren, krijgen we een nog grotere tweedeling en dat is niet wenselijk. Kortom: digitale geletterdheid is ontzettend belangrijk en het is fijn dat er nu een dringend appèl aan de politiek is gedaan om haast te maken met de invoering ervan in het onderwijs.

Fikse uitdaging: de integratie van digitale geletterdheid in bestaande vakken

De voorgestelde ‘versnelling van invoering’ is mogelijk omdat de verschillende aspecten van digitale geletterdheid geïntegreerd kunnen worden in bestaande vakken. Informatievaardigheden bij Nederlands en geschiedenis, computational thinking bij informatica of wiskunde, mediawijsheid bij de mentorlessen of maatschappijleer. Of, in termen van curriculum.nu, digitale economie bij economie, en digitale samenwerking bij het uitvoeren van projecten. Deze digitale integratie is natuurlijk een fantastisch idee, want alle bestaande vakken evolueren ook noodgedwongen mee met de steeds digitaler wordende samenleving.

De uitvoering ervan — oftewel de praktijk —  is nog wel een fikse kluif voor de komende tijd. Elk schoolvak zal zich moeten heruitvinden, uitgevers moeten methodes vernieuwen, leraren dienen bijgeschoold te worden. Maar het kan, en het moet. Het kan niet blijven zoals het is. Bureau Jeugd & Media ondersteunt dus van harte dit pleidooi.

Onze focus: mediawijsheid en digitaal burgerschap

Bureau Jeugd & Media focust zich voornamelijk op de ‘soft skills’ van digitale geletterdheid: gezond, veilig en bewust met media omgaan, kritisch kijken naar (nep)nieuws, leren reflecteren op de eigen digitale identiteit. Hoe ga je met elkaar om online? Wat mag wel en niet volgens de wet, en wat is wel en niet goed fatsoen? Of je dit nu mediawijsheid of digitaal burgerschap noemt, het gaat om een houding en vaardigheden die je niet zo makkelijk kunt kwantificeren of afvinken. In onze visie word je mediawijs door het voeren van goede gesprekken waarbij je uitgedaagd wordt te reflecteren op de impact van media op jezelf, de ander en de wereld. Deze reflectie, afstand nemen, heeft een functie: het is namelijk een noodzakelijke voorwaarde om je eigen gedrag te kunnen veranderen als dat nodig is.

We verzorgen in heel Nederland gastlessen en docentensessies. Via onze website mentorlessen.nl kunnen leraren aan de slag met lastige thema’s als sexting, online challenges en digitaal welzijn. Met ons lespakket De InternetHelden (voor onderbouw vo – alle lessen gratis op LessonUp!) leren leerlingen zichzelf online beveiligen, omgaan met nepnieuws en met elkaar praten over online sociale omgang. Ook de komende jaren investeren we in specialisten die scholen kunnen ondersteunen. Op deze manier hopen wij een waardevolle bijdrage te kunnen leveren aan de broodnodige invoering van digitale geletterdheid in het onderwijs. Zodat alle kinderen later goed kunnen meedraaien in de digitale samenleving, met evenveel kansen op gezondheid, welzijn en bevredigend werk, hoe verschillend ze onderling ook zijn.

Lees het pleidooi hier.