december
2019
Gepubliceerd door Justine Pardoen in Online jeugdcultuur
Influencers zijn steeds meer nepper dan nep
Influencers beïnvloeden onze kinderen en jongeren. Soms zijn het bekende vloggers, gamers of fitgirls. Maar sinds kort moet je er ook op bedacht zijn dat een influencer nep kan zijn: ze bestaan niet allemaal echt. Toch is hun invloed wel echt. Hoe mediawijs moet je zijn om hiertegen bestand te zijn?
Om te kunnen ‘influencen’ heb je veel volgers nodig. Zo begon het: er waren vloggers, YouTubers, gamers, en jongeren die zich profileerden met mode, make-up, koken enz. Ze presenteren zichzelf vooral via YouTube of Instagram. Vaak zijn ze zelf ook nog jong.
Ze kregen heel veel volgers en daardoor werden ze interessant voor marketeers, die ze de naam ‘influencer’ gaven. Inmiddels zijn influencers al een onmisbaar element in marketingstrategieën van merken. Er zijn er die veel verdienen; de meeste zijn aangesloten bij mediabureaus die de contracten regelen, een enkele wordt door een eigen ouder gemanaged.
Als vrienden
Omdat ze zo jong zijn, influencers vaak voorbeeldfiguren voor kinderen en tieners, die tegelijkertijd heel benaderbaar zijn door hun volgers. Ze kunnen ook onmiddellijk reageren op wat hun idolen doen, en soms krijgen ze dan nog persoonlijk antwoord ook… Daardoor en door de onderwerpen van de video’s en posts, voelen volgers vaak een echte band met hen, alsof het vrienden zijn. En juist die band is geld waard: adverteerders hebben daar veel geld voor over, omdat het steeds moeilijker wordt om de jonge doelgroep te bereiken. Die kijkt immers steeds minder tv en leest vrijwel geen kranten; dan moet je toch wat anders.
De nep-influencer rukt op en slaat aan
Op dit moment is er een nieuwe hype: de nep-influencer of #nepfluencer. Een voorbeeld is Miquela (lilmiquela). Ontmoet haar hier. Kijk echt maar even voor je verder leest. Ze heeft 1,7 miljoen volgers. En toch bestaat ze niet. Net als Shudu (shudu.gram), zie hier.
Ze zijn helemaal nep. Of duur gezegd: ze zijn AI-generated CGI’s (computer generated imagery). Dat betekent dat ze met software wordt gegenereerd op basis van big data en dat ze dus alleen virtueel bestaat. Ze bestaat dan wel niet fysiek, maar heeft dezelfde invloed als een echt mens.
Hoe kan dat, vraag je je af? Nou, ze gedraagt zich als een echte influencer. Haar tijdlijn vult ze met berichten en stories (beeldverhaaltjes) die zijn gebaseerd op data-analyses van trends. Software op basis van big data kan beter voorspellen wat jongeren interessant vinden dan wij dat kunnen. Ze plaatst natuurlijk selfies, tagt zichzelf als aanwezige op populaire festivals en events, praat tegen haar volgers over haar dromen en onzekerheden, over de breakup met haar boyfriend, en poseert in kleding van gevestigde merken als Nike en Gucci. Ze slaat nooit een dag over, hoeft niet met vakantie, is nooit moe, en weet altijd precies wat er leeft onder haar volgers.
Invloed is wel echt
Ze zijn dan wel nep, maar hun invloed is echt. Meer dan de helft van hun volgers doet wel eens een aankoop, gaat een merk volgen of naar een event doordat ze erover weten via zo’n #robotinfluencer. Hoe betrouwbaar dat cijfer is, is niet duidelijk. Het is onderzocht door een Amerikaans bedrijf dat YouTube-content maakt voor adverteerders, dus die hebben er zelf ook weer belang bij om te zeggen dat het werkt. Ruim 40% van de jongeren had het trouwens niet door dat ze te maken hadden met een nepfluencer.
Inmiddels is in Nederland ook een eerste onderzoekje gedaan naar hoe jongeren deze nepfluencers beleven, onder leiding van Lotte Willemsen, lector Communication in the Networked Society, Hogeschool Rotterdam. Een citaat uit een blog van de onderzoekers (het onderzoek zelf is nog niet gepubliceerd): “Wij veronderstelden dat Lil Miquela realistisch, authentiek en menselijk gevonden moet worden om een band te creëren met het publiek. Dat was niet wat het onderzoek aantoonde. Ervaren realisme en authenticiteit waren niet gerelateerd aan de binding die mensen met Lil Miquela ervaren. Alleen ervaren menselijkheid maakt een verschil.”
Menselijk?
De onderzoekers constateren tot slot iets opmerkelijks, zonder enig commentaar: “Om mensen te betrekken of te (ver)binden hoeven deze influencers niet realistisch of authentiek te zijn. Wel moeten ze menselijk gevonden worden.” Een wonderlijke conclusie… want wat betekent ‘menselijk’ dan eigenlijk nog? Hoe kun je menselijk zijn zonder realistisch of authentiek te zijn?
De tijden worden steeds verwarrender, met nep als echter dan echt…
[Dit artikel is eerder gepubliceerd in Generatie M, de rubriek van Justine Pardoen in PIP Magazine.]