Gepubliceerd door Justine Pardoen in Onderzoek

Online zien jonge kinderen te veel reclame voor fastfood en snoep

Online reclame gericht op kinderen werkt als een tierelier. Kinderen krijgen er ongezonde trek van. En dikker worden ze nog steeds. De Consumentenbond is het zat. Nu de overheid nog, die met wetgeving moet komen. Want die zelfregulering werkt dus niet.

Fabrikanten hebben met elkaar en met de overheid afgesproken hun reclames voor ongezonde producten niet te richten op kinderen jonger dan 13 jaar. Zelfregulering heet dat. Dat doen ze om te voorkomen dat de overheid met wetgeving komt. Maar het werkt niet. De Consumentenbond is het nu zat. Online gaat het helemaal mis.

Door reclames gaan kinderen meer van een product eten en drinken, en worden ze eerder dik of ziek. En dikker worden onze kinderen aantoonbaar. Daarom is afgesproken dat jonge kinderen geen reclame mogen zien voor ongezond eten en snoep. Toch ziet 40 % van de kinderen wél reclames voor fastfood en snoep. Niet alleen zien kinderen rommel voorbij komen in online challenges met frisdranken op Instagram en zakjes chips die stiekem in een videogame zijn gestopt, het zijn vooral hun online voorbeelden op YouTube, Instagram en TikTok die in hun filmpjes donuts en energiedrankjes laten zien en promoten. Ze heten niet voor niets influencers – dat is immers waarvoor ze op aarde zijn: hun kijkers beïnvloeden. Jonge kijkers ook. Zij zitten immers ook online; dat weet iedereen. En niemand die toeziet op welke reclames ze zien. Ondertussen werkt het als een tierelier.

Influencers influencen kinderen tot ongezonde keuzes

De grote online voorbeelden van kinderen en tieners (die influencers) houden zich duidelijk niet aan de regels. Zelf zijn die vloggers soms ook nog niet eens volwassen en ze hebben geen idee over hun verantwoordelijkheden. De mediabedrijven waar ze zaken mee doen, weten heus wel weten wat mag en niet. Er is namelijk sinds 2019 een Reclamecode Social Media & Influencer Marketing (RSM) waarin is afgesproken (weer die zelfregulering) dat influencers duidelijk moeten aangeven dat er sprake is van een gesponsord product of dienst, met een herkenbare hashtag als #spon, #sp of #ad. Maar ook dat doen ze vaak niet. Blijkbaar zoekt iedereen de grens op, en gaan ze die gewoon over tot ze teruggefloten worden.

Overigens zien jonge kinderen ook op tv nog veel reclame voor ongezond eten en snoep. Ze kijken naar familieprogramma’s als Lego Masters en The Voice Kids. Deze programma’s zijn niet primair gericht op kinderen en daarom mag er wel reclame in gemaakt worden voor ongezonde producten. Maar er kijken wel honderdduizenden kindertjes onder de 13 jaar naar. En ook dat weet iedereen. Dan zien ze dus ook die reclames voor Domino’s Pizza en Ben & Jerry’s ijs.

Onder de 13 zit ook op YouTube, Instagram, TikTok

Formeel mogen kinderen onder de 13 jaar helemaal geen account hebben op sociale media. Maar in de praktijk hebben ze die vaak wel. Juist op YouTube en TikTok, waar adverteerders heel bewust jonge kinderen willen bereiken met reclame voor ongezonde verleidingen. Bijna een derde van de kinderen onder de 13 heeft een eigen YouTube-account, een kwart kijkt via het account van iemand anders en 40 % kijkt zonder account. Bij Instagram heeft zelfs twee derde een eigen account. Bij TikTok zal het nog wel veel meer zijn. En meer dan de helft van de kinderen tussen de 6 en 13 jaar geeft aan dat ze een product na het zien van een reclame, ook graag willen hebben (bron: onderzoek van Panteia in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport).

Consumentenbond wil nu toch wetgeving

Onderzoekers van de Consumentenbond, negen consumentenorganisaties uit andere Europese landen en de Europese koepelorganisatie BEUC verzamelden meer dan 80 reclames uit 10 landen. Al deze reclames overtreden volgens de onderzoekers de regels die de levensmiddelenbranche zichzelf heeft opgelegd. Die zelfregulering werkt dus niet. Bedrijven leven hun eigen regels gewoon niet na. Daar is ook geen enkele noodzaak toe, want sancties zijn er niet.

Als het aan de Consumentenbond ligt komt er een totaalverbod op online marketing voor ongezonde producten gericht kinderen, zo lieten ze deze week weten. En tv-reclames tussen 6 uur ’s morgens en 11 uur ’s avonds voor dit soort producten wordt taboe. Maar ja, het is aan de nieuwe regering moet dat oppakken, en die laat lang op zich wachten.

Bronnen:

• Kinderen moeten wettelijk beschermd worden tegen reclame voor ongezond eten. Pleidooi van de Consumentenbond, 25 september 2021.
• Marketing voor alcohol en voedingsproducten via sociale media Wet- en regelgeving, werkwijzen, bereik en effecten. Onderzoek van Panteia in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Juli 2021.
• Kamerbrief van 5 juli 2021 over de voortgang Nationaal Preventieakkoord 2020.